In de nacht van donderdag 5 januari 1961 brak brand uit op de hoek van de Lopikerstraat, de Dam en de Haven. Twee winkelpanden gingen in vlammen op. Een derde winkelpand kon worden gered. Twaalf mensen raakten dakloos.
Enorme schade
Andere gebouwen liepen waterschade op. Zes brandweerkorpsen kwamen helpen. De oorzaak van de brand is waarschijnlijk een oververhitte oliekachel. De schade werd geschat op ongeveer 200.000 tot 300.000 gulden.
Tekst uit krantenartikel 5 januari 1961
Nachtelijke vuurzee in binnenstad
Bij brand in Schoonhoven twee winkels vernield
SCHOONHOVEN – In Schoonhovens binnenstad, op de hoek van de Lopikerstraat, de Dam en de Haven, heeft vannacht een felle brand twee winkelpanden volkomen in de as gelegd. Een groot aantal huizen liep meer tot minder aanzienlijke waterschade op. Een derde winkelpand kon worden behouden. Uit zes plaatsen kwamen brandweren ter assistentie. Er waren meer dan twintig stralen uitgelegd om de vuurzee te bedwingen.
Twaalf personen dakloos
Om vijf minuten voor drie loeide de sirene over nachtelijk Schoonhoven, nadat de "wacht" van het garnizoen alarm had geslagen. Inmiddels had de eigenaar C. de Gruyter, de heer J. v. d. Beek, in allerijl vrouw en kinderen in veiligheid gebracht. Hij was wakker geschrokken door brekend glas op het moment, dat het pand al in lichterlaaie stond. Nog voor de brandweer arriveerde was het vuur de straat overgeslagen in het pand dat werd bewoond door kapper W. v. d. Horst.
De nevelspuit gaf spoedig water, maar het duurde even voor de grote bluseenheid op volle kracht kon werken. Inmiddels was onmiddellijk een verzoek om assistentie uitgegaan en achtereenvolgens arriveerden de brandweren van Lopik, Bergambacht, Ammerstol, Groot-Ammers, Nieuwpoort en tenslotte ook Gouda, op het terrein van de brand, waar inmiddels de muren van de boekwinkel naar beneden waren gehaald en waar het puin de toegang tot de Lopikerstraat volkomen barricadeerde.
Met meer dan twintig stralen werd de aanval ingezet op het zich hardnekkig werende vuur. Het pand van de heer A. Heykoop, de bazar "Het Witte Huis" kon worden behouden. Ook kon worden voorkomen dat het pand van Albert Heyn vlam vatte. Vlammen die langs de meubelwinkel van de firma Van Diest lekten, waren spoedig gedoofd.
Het felst brandde tenslotte nog de kapsalon. Tegen vieren werd de brandweer door enorme massa's water boven in het hoge pand van de kapsalon te storten, het vuur meester. Het energieke optreden van de gezamenlijke brandweerkorpsen en het feit, dat de wind uit noordelijke richting blies, heeft een ramp voor de oude binnenstad voorkomen.
Schade 2 à 3 ton
Omtrent de oorzaak van de brand valt op dit moment nog niets te zeggen. De eigenaar van het pand zag de vlammen lang het plafond lekken, maar kan met geen mogelijkheid zeggen, waar naar zijn mening de brand is ontstaan. In de papiermassa's van de boekwinkel vond het vuur uiteraard een veilige prooi.
De heer v. d. Beek vertelde nog, dat hij per vorige week eigenaar van het pand was geworden. Het bedrijf had hij al eerder van zijn schoonvader overgenomen. Voor vanmorgen had ik een afspraak met de brandverzekering om het verzekerd bedrag te verhogen. Ik was naar mijn mening onvoldoende verzekerd, zei hij. Ook de andere huiseigenaren, die schade hebben opgelopen, waren tegen brand verzekerd.
Twaalf mensen zijn door deze brand dakloos geworden. De voorlopige schade kan op twee- à driehonderdduizend gulden worden geschat. De familie v. d. Beek heeft niets uit de vlammen kunnen redden. Ook de Siamese kat wordt vermist.
Naar we vernemen is het feit, dat het even heeft geduurd voor de brandweer water had, te wijten aan een technische onvolkomenheid van de lage drukeenheid. Twee gepensioneerde leden van het Schoonhovense brandweerkorps, de heren J. W. F. van Os v. d. Abeelen en A. Klip hebben zich nog uitmuntend geweerd bij het bestrijden van de brand. Beiden behoorden tot de eersten die met een brandslang het vuur tegemoet treden en hebben langdurig boven op de brandweerladder het vuur aangepakt.
Verslag van een ooggetuige
Ik ben donderdagochtend bij de brand geweest en het heeft me, evenals de honderden kijkers diep geschokt. Wat sta je als mens machteloos tegen een dergelijke enorme vuurzee, die in nauwelijks twee uur van de beide flinke zaken blakerende puinhopen maakte en wanneer je weet dat zowel het gezin Van de Horst als Van Beek hard werkt, dan treft zo'n ramp je des te meer.
Krijtwit stond Van Beek naar de brand te kijken, die de zaak waarop hij en zijn vrouw zo trots waren intens verteerde.
Een gevoel van medeleven dus voor de gedupeerde families, maar er was ook iets van bewondering voor het optreden van de brandweerlieden. Er waren in totaal 88 brandwachten, hoorde ik van commandant Lotz - met de verschillende commandanten meegerekend dus een honderd man, die en dat mag men niet vergeten, vrijwilligers zijn en vrijwel om niet met gevaar voor eigen leven de strijd aanbinden tegen een hels element dat de medemens belaagt.
Er stonden enkele kwaadsprekers op de Dam, die het maar een dilettantische gedoe vonden en verkondigden dat het pand van Van der Horst best gespaard had kunnen worden als men eerder en meer intensief water had gegeven. Er zullen best enkele foutjes gemaakt zijn, daar twijfel ik niet aan, maar ik geloof toch ook dat de beste stuurlui in dit geval netjes aan de kant stonden. Ik heb ze niet naar een straalpijp zien grijpen en ze wendden geen pogingen aan om ergens iets te redden of hulp te bieden.
Commandant Lotz moet het hoofd even omgelopen zijn toen hij zich met een handjevol mensen tegenover die geweldige vuurmassa wist geplaatst, maar hij en de zijnen hebben nimmer geaarzeld aan te pakken.
Toen ik hem gistermorgen even sprak, nadat hij net als iedereen zeven uur onafgebroken in de weer was geweest, toen was hij vol lof over iedereen die maar iets met de bestrijding te maken heeft gehad.
We hebben er naast burgemeester Aten ook burgemeester Diepenhorst en burgemeester Brouwers gezien en deze zullen niet minder trots geweest zijn op hun mannen. Burgemeester Aten verkeerde in een geheel andere positie, omdat de ramp zich in zijn gemeente voltrok, maar ook hij was vol lof over het werk dat in Schoonhoven ten toon werd gespreid.
Soms staan de mensen zo vijandig tegenover elkaar, maar gistermorgen was daar weinig van te bespeuren. Hier gold weer het advies: Schouder aan schouder staan en niet versagen. We mogen dan wel eens wat roddelen, maar in tijd van nood is er direct weer die bewonderenswaardige eenheid, die mannen tot kerels maakt.
Ook de militairen hebben zich van hun beste zijde doen zien, want in minder dan geen tijd was er koffie aangevoerd, later aangevuld met soep en broodjes. Vele soldaten onderbraken hun nachtrust om drank en spijs rond te delen, daarbij, hoe kan het ook anders terzijde gestaan door het Leger des Heils.
Burgers trokken op hun beurt zich het lot aan van doorweekte spuitgasten en verstrekten dezulken droge kleding. Bij al de ellende toch ook weer hartverwarmende toneeltjes, waarvoor ook de commandanten van de spuiten van buitenaf bijzonder gevoelig en dankbaar waren.
Daarom wekt het ook verwondering dat er één man niet op het appel verscheen na de melding der rampspoed. Hij hoorde tot tweemaal toe de sirene, maar hij bleef in bed ondanks het feit dat zijn komst gewenst was. Immers, elektriciteit en water passen niet bij elkaar. Wanneer een waterstraal met stroom in aanraking komt, dan kan het gebeuren dat de spuitgast een geweldige schok krijgt. Bij het hoekhuis stond een grote tranformatorkast, waarin geloof ik iets met knoppen gedaan moest worden.
Tegen half zes werd de betreffende man die hiervoor de verantwoording draagt door middel van de telefoon uit bed gehaald. Een beetje jammer, dit soort dingen.
Iets anders is, dat voor de getroffen families, zo dit nodig is, een onderkomen voorhanden is. De familie Van Beek zou b.v. kunnen worden ondergebracht op de Dam, in het woonhuis behorende bij het voormalige goudsmitsbedrijf Goudsmit - dat van wijlen de heer Stigter - en de boekhandel zou men kunnen voortzetten daarnaast in de oude winkel van Schut. Voor de familie Van der Horst kan men denken aan de voormalige groentewinkel op de Haven of de vroegere schoenmakerij op de Tol, maar naar ik gehoord heb zal de heer Van der Horst zijn bedrijf voortzetten in zijn vroegere zaak in de Lopikerstraat.
